Doorgaan naar hoofdcontent

Ballet: Bach Studies - zondag 19 mei en donderdag 23 mei 2019 - Opera Vlaanderen (Antwerpen)

Wanneer we aan Bach denken, denken we niet direct aan balletmuziek. Wat ons wel meestal te binnenschiet, is zijn religieuze muziek. Het is juist op dit religieuze aspect dat vaak de nadruk wordt gelegd als we luisteren naar de muziek van de grootmeester. Toch is Benjamin Millepied, die voor het eerst een avondvullend programma op poten heeft gezet, op vraag van Sidi Larbi Cherkaoui, erin geslaagd om de relatie tussen "beweging" en de vaak mathematisch erg "correcte" muziek van Bach te benadrukken. We ontdekken doorheen zijn choreografie hoe bevrijdend het kan zijn om te bewegen op muziek die in eerste instantie niet bedoeld is om op te dansen.


(c) Filip Van Roe

De rode draad in deze voorstelling is, zoals de titel het doet vermoeden, muziek van Bach. Het openingskoor van de Mattheüspassie opent de voorstelling. Imposante muziek die door de dansers uitgebeeld wordt met statige bewegingen. Soms staat de choreografie volledig stil en lijken we in die stilstand de uitbeelding van enkele barokschilderijen te zien: de Kruisafneming en de Kruisoprichting van Rubens maar ook een pietà, waarbij de lijdende Christus vervangen wordt door een vrouw, op de schoot van een man...

De vioolsolo, gespeeld door Eric Crambes, sluit aan op de verstilling van de choreografie in het eerste deel. Eén viool met de partita nr 2, en een choreografie vol vloeiende bewegingen bij de dansers. Het creëert een mooi effect, het lijkt alsof de dansers drijven op de muziek die voorbij zweeft, en het is iets wat ik op het eerste zicht nooit in gedachten zou hebben bij het luisteren naar deze partita: het feit dat er op gedanst kan worden... De dans benadrukt de muziek, maar de dansers gaan de emoties in de muziek ook uitbeelden. Grote bewegingen worden afgewisseld met een gedetailleerde choreografie van bijvoorbeeld de voeten.  Dans en muziek zijn evenwaardig, geen van beiden worden door mekaar overstemd. Dat is goed omdat de kijker dan niet afgeleid wordt door één van de twee. Daarenboven is de belichting van UVA (United Visual Artists) een van de troeven van deze producties. In het programmaboek lees ik dat de artiesten van dit collectief zich lieten inspireren door de composities van Bach enerzijds, maar ook door instrumenten zoals de metronoom. Het "metronomisch" aspect van de tijd, de regelmatigheid ervan wordt weergegeven in de beweging van de lichten. De belichting wekt een continuüm op, een soort tijdloosheid. En dat vinden we ook terug in de kostumering van Alessandro Sartori. Een tijdloos design in zwart en wit zorgt ervoor dat de schijnbaar eenvoudige, vloeiende bewegingen niet gehinderd worden door ingewikkelde modieuze creaties. Eenvoud is het codewoord, in zowel beweging als kledij, als muziek. We worden niet afgeleid door teveel bombastische kostuums. Bij Bach is wel geweten dat de "eenvoudige" perfectie vaak ingewikkelde mathematische constructies bevatte, en dat hij niets aan het toeval overliet. Hier en daar krijgen we enkele klassiek balletbewegingen voorgeschoteld (een mooie entrechat, bijvoorbeeld), waarbij ik me niet van de indruk kan ontdoen dat Millepied een brug wil slaan tussen klassiek en hedendaags.

De Passacaglia en Fuga in c voor orgel worden gekozen als finale voor deze voorstelling. De kostumering is nog steeds wit en zwart, met verwijzingen naar de kledij van geestelijken, de priestersoutane, of het klassieke habijt met scapulier van kloosterlingen. Net als de Fuga, is de choreografie wervelender, drukker, hedendaagser dan al wat is voorgegaan in de voorstelling. Het is hier moeilijker om een lijn te trekken in het geheel, en een deel lijkt wel geïmproviseerd. In elk geval: ook hier komt de symbiose tussen muziek en beweging tot zijn recht.

Ik heb deze voorstelling meerdere keren gezien, met verschillende casts. Ik sta weerom versteld van enkele dansers. Philipe Lens springt in het oog met het explosieve enthousiasme dat we van hem gewend zijn. Hij is duidelijk "in shape" en de continuïteit in zijn beweging geeft me de indruk dat hij eigenlijk nooit "stopt" met dansen. Elke beweging vloeit naadloos over in de volgende. Een absolute topprestatie! Hetzelfde voor Lara Fransen. Ze blijft een van mijn topfavorieten in een repertoire dat voor haar geknipt is, haar inlevingsvermogen en typische bewegingstaal blijven een ongelooflijk plezier om naar te kijken. Brent Daneels die in de andere cast dezelfde rol danst als Philipe Lens, grijpt me bij de keel met zijn interpretatie. Eén brok power! Bravo voor Brent! Eerste solist Matt Foley overtuigt zoals steeds, net zoals Claudio Cangialosi, maar uiteraard ook Mikio Kato (topdanser, wat een talent, hij blijft zichzelf verbeteren!) en Teun van Roosmalen (goede wijn behoeft geen krans, zijn soepelheid doet me versteld staan!).

Deze productie is op zijn minst opmerkelijk te noemen. Kostumering, belichting en choreografie vormen een mooie geheel. Daar waar het deel voor de pauze nog redelijk ingetogen bleef, krijgen we na de pauze een wervelende finale voorgeschoteld die toch wel overtuigt. Millepied wil een duidelijke lijn creëren richting deze finale. Daar waar het deel voor de pauze het meest lijkt op een "Studie" zoals de titel van de voorstelling het ook aanhaalt, krijgen we na de pauze meer vrijheid te zien bij de dansers. Ik heb dan ook de indruk dat het deel na de pauze hen beter ligt, gezien ze er meer hun ei in kwijtkunnen.

Interessant om te zien dat Bach zo blijft inspireren. En dat "context" niet per se vastligt. Wat ik in een kerk zou verwachten, zag en hoorde ik nu op een balletpodium. Dat is kunst: in staat zijn te beroeren zonder teveel franje. 









Reacties

Populaire posts van deze blog

Théotime Langlois de Swarte en het Orkest van de achttiende eeuw - donderdag 13 februari 2025 - De Doelen (Rotterdam)

Théotime Langlois de Swarte is al lang geen onbekende meer in het klassieke muziekcircuit. Deze jonge Franse violist staat bekend om zijn haarfijne uitvoeringen, zijn vlekkeloze interpretaties en zijn originaliteit. Het is fantastisch om hem in De Doelen Rotterdam aan het werk te zien als violist, maar ook als dirigent. Beide rollen passen hem als gegoten! (c) Janko Duinker Van originaliteit gesproken: Langlois de Swarte heeft met het Orkest van de achttiende eeuw een prachtig programma uitgedokterd. Het programma bevat vooral muziek van Joseph Bologne, de "Chevalier de St-Georges". Deze weinig bekende componist was de eerste componist van Afrikaanse afkomst die voet aan wal kreeg in het Europese klassieke muziekveld.  We horen voor de pauze werk het vioolconcerto n° 3 van Mozart. Théotime Langlois de Swarte heeft, met de viool in de hand, de leiding over het prachtige Orkest van de achttiende eeuw. De muzikanten voelen zich als een vis in het water bij het prachtige (voor he...

Maria Warenberg, Alexander Warenberg en Nikola Meeuwsen - zondag 30 maart 2025 - Tivolivredenburg Utrecht

In het kader van de zondagconcerten in Tivolivredenburg Utrecht, stelden Maria Warenberg (mezzosopraan), Alexander Warenberg (cello) en Nikola Meeuwsen (piano) een prachtig programma samen. De mooie kamermuziekzaal van Tivolivredenburg, de Hertz-zaal, leent zich perfect voor het trio, dat niet alleen muzikaal maar ook familiaal met elkaar verbonden is. Het is een unieke gelegenheid om deze drie jonge artiesten samen aan het werk te zien! In het recital van de drie jonge toptalenten worden heel wat verrassende componisten ten gehore gebracht. Het concert wordt geopend door Alexander Warenberg met een indrukwekkende uitvoering van de Sarabande uit Bach’s Cellosuite nr. 3. Zijn vertolking is doordrenkt met emotie, wat de diepgang van dit werk alleen maar ten goede komt. Vlak daarna speelt hij samen met Nikola Meeuwsen het Allegro moderato uit Haydns Celloconcert nr. 2. Beide musici tonen hun uitzonderlijke talent: Warenberg slaagt erin de juiste intensiteit voor dit prachtige stuk te vind...

Karen Su en Ruben Plazier in recital - vrijdag 7 februari 2025 - Kamermuziekzaal Concertgebouw Brugge

Het Concertgebouw van Brugge bezit een prachtige kamermuziekzaal. Het was dan ook een erg mooie gelegenheid om hier twee topmuzikanten aan het werk te zien. Karen Su en Ruben Plazier, die al lang een duo vormen en zowel samen als apart de grootste podia aandoen, brengen een prachtig programma, dat voorafgegaan wordt door het optreden van één van hun leerlingen (Su en Plazier hebben zelf een Academie opgericht waar ze jong talent willen helpen in het vergaren van podiumervaring). De jonge violist Lucas Tzeng maakt zijn Europese debuut in Brugge! (c) Karen Su en Ruben Plazier De 10-jarige Lucas Tzeng mag de spits afbijten en voert samen met Ruben Plazier het Präludium en Allegro in de stijl van Pugnani uit. Het werd geschreven door F. Kreisler en is een prachtig werk om aan het publiek te tonen waartoe Lucas Tzeng in staat is. Hij zorgt voor een feilloze uitvoering van het stuk en het publiek reageert enthousiast. We krijgen niet elke dag zo een jong toptalent te zien. Voor mij was het i...